Gatunki, rodzaje i odmiany kawy 

Kawa jest kluczowym produktem eksportowym wielu krajów, stanowiąc źródło utrzymania dla milionów rolników. Oferuje ona liczne rodzaje i odmiany, a każda z nich charakteryzuje się unikalnym profilem smakowym, który zależy od miejsca pochodzenia, warunków uprawy i metody przetwarzania. W tym artykule pokażemy, jak różnorodna i złożona jest ta branża i jakie bogactwo kryje się za tym niepozornym napojem. 

Gatunki kawy – arabica i robusta 

Arabica (Coffea arabica)

Arabica jest najbardziej ceniona wśród koneserów kawy dzięki swojemu delikatnemu i złożonemu profilowi smakowemu, często z nutami owoców i kwiatów. Uprawiana jest głównie na wysokich wzgórzach tropikalnych, z największymi plantacjami znajdującymi się w Brazylii, Kolumbii i Etiopii. Dzięki swojej wrażliwości na środowisko, Arabica jest bardziej podatna na choroby niż inne rodzaje, co wpływa na jej cenę i dostępność.

Robusta (Coffea canephora)

Robusta, znana również jako Coffea canephora, jest drugim co do popularności gatunkiem kawy. Charakteryzuje się ona silniejszym i bardziej gorzkim smakiem niż Arabica, często z ziarnistymi czy orzechowymi tonami. Zawiera również więcej kofeiny, co sprawia, że jest bardziej odporna na szkodniki i choroby. Główne regiony uprawy to: Wietnam, Brazylia i niektóre kraje afrykańskie, takie jak Uganda i Wybrzeże Kości Słoniowej.

Popularne odmiany kawy

Typica i Bourbon

Typica i Bourbon to dwie z najstarszych i najbardziej wpływowych odmian kawy Arabica. Typica jest znana z delikatnego, czystego smaku i dobrego balansu, podczas gdy Bourbon, który wyewoluował z Typicy, oferuje nieco słodszy i pełniejszy smak z większą intensywnością aromatów. Odmiany te są cenione za swoją jakość i są często używane jako benchmark w hodowli nowych odmian.

Geisha

Geisha, odmiana pochodząca z Etiopii, ale znana przede wszystkim z upraw w Panamie, zyskała międzynarodową sławę dzięki swojemu wyjątkowemu profilowi smakowemu, który zawiera nuty jaśminu, bergamotki i innych delikatnych kwiatów. Ze względu na swoje wyjątkowe cechy oraz skomplikowaną uprawę, kawa Geisha jest często jedną z najdroższych na świecie.

SL28 i SL34

SL28 i SL34 to odmiany kawy, które zostały wyhodowane w Kenii w celu zapewnienia odporności na suszę, jednocześnie zachowując wysoką jakość smaku. Odmiany te są znane z intensywnych cytrusowych i owocowych nut, które sprawiają, że kenijska kawa jest tak ceniona przez znawców.

Jak uprawa wpływa na smak kawy?

Uprawa kawy jest delikatnym procesem, który wymaga precyzyjnego dostosowania do lokalnego klimatu i gleby. Kawa uprawiana w chłodniejszych, górskich regionach, takich jak Andry czy góry Etiopii, często ma bardziej złożony i kwiatowy smak niż ta z cieplejszych, nizinnych plantacji. Ponadto, metody obróbki po zbiorach, takie jak mokra (washed), sucha (natural) czy mieszana (honey), znacząco wpływają na ostateczny smak i aromat kawy.

Tak jak wspominaliśmy wyżej, rodzaje i odmiany kawy mogą różnić się znacząco pod względem smaku i aromatu. Na przykład, Arabica zwykle charakteryzuje się lżejszym body i bardziej wyrafinowanym smakiem niż Robusta, która jest bardziej wyrazista i intensywna. Profil smakowy danej odmiany może zawierać nuty czekolady, owoców, kwiatów, czy nawet wina, w zależności od regionu uprawy i metody przetwarzania.

Jak wybrać kawę?

Wybór odpowiedniej kawy może być złożony, ale zrozumienie różnic między rodzajami i odmianami może znacząco pomóc w podjęciu decyzji.

Przy wyborze kawy warto zwrócić uwagę na opis profilu smakowego, który zwykle można znaleźć na opakowaniu. Miłośnicy łagodniejszych, bardziej kwiatowych nut powinni szukać Arabiki z określonych regionów górskich, natomiast osoby preferujące intensywniejszy i mocniejszy smak mogą sięgnąć po Robustę lub mieszanki zawierające Robustę.

Metoda parzenia również ma wpływ na ostateczny smak napoju. Dla espresso zaleca się używanie kaw o wyraźniejszym profilu z nutami czekolady i orzechów, natomiast dla metod przelewowych lepiej sprawdzają się kawy z wyższych partii, które charakteryzują się wyższą kwasowością i kwiatowymi nutami.